Viktor in de rol van Viktor

Sinds de Oranje Revolutie zijn Viktor Joestsjenko (hierboven links) en Viktor Janoekovitsj (rechts) ,de vroegere en de huidige president van Oekraïne, altijd afgeschilderd als tegenpolen. Joestsjenko was pro-Oekraïens, pro-Westers en democratisch, terwijl Janoekovitsj beschouwd wordt als pro-Russisch en anti-democratisch. Zo was in Westerse ogen Joestsjenko altijd de ‘good guy’ en Janoekovitsj de ‘bad guy’ – makkelijk zat.

De laatste tijd is dit beeld behoorlijk aan het verschuiven, zelfs zo sterk dat de huidige Viktor steeds meer op zijn voorganger is gaan lijken, zo betoogt politiek commentator Alexander Motyl. Laten we zijn gedachtegang eens volgen.

Allereerst demonstreert Janoekovitsj na ruim anderhalf jaar aan de macht te zijn hetzelfde niveau van politieke incompetentie als Joestsjenko, die daar iets langer voor nodig had. Beiden zijn niet in staat geweest om enige economische hervormingen door te voeren en een einde te maken aan de corruptie.

Om de transformatie van de ene Viktor in de andere compleet te maken zijn natuurlijk meer en belangrijkere verschillen te overbruggen, zoals heroriëntatie op het Westen, praten en zich gedragen als een nationalist en een meer democratische houding. Ook op deze terreinen maakt Janoekovitsj opmerkelijke vorderingen.

Na een jaar touwtrekken met Poetin (en Medvedev) lijkt Janoekovitsj te beseffen dat Oekraïne haar eigen belangen heeft, die het waard zijn om te verdedigen. Zo weerstaat hij de druk van het Kremlin om toe te treden tot de Euraziatische Unie, die Rusland aan het smeden is - een tegenhanger van de Europese Unie, die de macht en glorie van de Sovjet-Unie moet doen herleven. Tevens doet Janoekovitsj verwoede pogingen om het zeer onvoordelige gascontract, dat Julia Timosjenko met Rusland heeft afgesloten, nietig te verklaren.

In plaats van de banden aan te halen met het Kremlin, doet Janoekovitsj de laatste tijd liever zaken met Brussel en hoopt hij in december een Associatieverdrag met Europa te kunnen sluiten.

En wat te denken van zijn retoriek, die steeds nationalistischer van toon wordt. Een mooi voorbeeld daarvan is zijn toespraak bij de viering van twintig jaar onafhankelijkheid, op 24 augustus van dit jaar, waarvan hier de officiële Engelse vertaling:

Today, we celebrate the anniversary of our young country. Behind us are 20 years of modern history that changed our lives. And before them—another century of glory and liberation struggle of our previous generations. True foundation of these twenty years is the ancient experience of the Kyivan Rus. In those glorious times our land has been one of the spiritual centers of European Christian civilization. Ukraine is proud to continue this mission today. Our history is inextricably tied to modern Europe. Through the centuries the worthiest daughters and sons of Ukraine have dreamed of an independent country, the one based on freedom, humanism and democracy. And their dream has come true. We have gained independence and witnessed a wonderful event—the appearance of Ukraine on the world map…. We are building the state. The one our previous generations have dreamed of…. We have much to be proud of. We love our country. The Ukrainian nation has repeatedly demonstrated its wisdom and tolerance over the years. So let’s take care of each other, for Ukraine is us all! I wish us all long years of peace and prosperity! Happy Independence Day!

Het taalgebruik en de sentimenten, waarvan Janoekovitsj zich hier bedient, lijken rechtstreeks van Joestsjenko te zijn overgenomen.

Wat rest is de democratie, het verlaten van de autoritaire machtsuitoefening en dit zou wel eens de achilleshiel van Viktor Janoekovitsj kunnen blijken te zijn. Hiervoor zou hij zich niet alleen moeten distantiëren van zijn helikopter, zijn privé jachtgronden, zijn dure maatpakken en leren schoenen, maar veel belangrijker nog, ook van zijn eigen partij, de Partij van de Regio’s en van de oligarchen die hem in het zadel hebben geholpen en steunen.

Dit is de keus die Janoekovitsj komende jaren zal moeten maken. Wil hij de geschiedenis ingaan als de impopulaire leider van een incompetent autoritair regime of als een democratisch gezind hervormer?

Voor het laatste lijkt een wonder nodig, maar deze zijn nog altijd de wereld niet uit. Er zit misschien ook weinig anders op, als hij zijn hachje wil redden, als hij door de groeiende sociale onvrede niet een tweede Oranje Revolutie over zich heen wil krijgen.

Genoeg gedroomd - dit scenario leent zich beter voor een Hollywood film dan voor de weerbarstige Oekraïense realiteit.

Voor FEMEN mag de revolutie beginnen – liever vandaag nog dan morgen!