‘Bloteborstenfeministen van Femen worden geleid door een man’

Femen, de van oorsprong Oekraïense feministische organisatie die keer op keer de media weet te halen door hun protesten met ontbloot bovenlijf, is bedacht door en wordt geleid door een man. Die onthulling komt uit de documentaire 'Oekraïne is geen bordeel' die op het filmfestival van Venetië in première gaat.

De meisjes van Femen zijn zonder uitzondering mooi, slank en stoer, de Lara Crofts van het feminisme. De beweging, in 2008 ontstaan in Oekraïne uit protest tegen de patriarchale cultuur in Oost-Europa, is inmiddels ook in het Westen bekend. Vast onderdeel van hun strijdplan: een topless offensief, paradoxale omkering van het vrouwenlijf als lustobject.

Maar, zo blijkt nu uit de documentaire die te zien is op het filmfestival in Venetië, Femen is opgericht door en wordt geleid door een man. De Australische documentairemaakster Kitty Green verbleef een jaar lang bij de vrouwen in Kyiv en ontdekte gaandeweg dat Victor Svyatski niet zomaar een adviseur van Femen is, maar feitelijk aan de touwtjes trekt.

Aan de Britse krant The Independent vertelt Green dat Syvatski 'verschrikkelijk kan zijn, maar ook zeer intelligent is.' Hij is een charismatische man, met veel organisatorische kwaliteiten. Tot nu toe was zijn werkelijk invloed op de vrouwen niet bekend, maar, zo zegt Green: 'Het is zijn beweging en hij heeft de meisjes zelf uitgekozen. Hij koos de mooiste meisjes, want door de mooiste meisjes worden meer kranten verkocht. De mooiste meisjes komen op de voorpagina's. Dat werd hun imago, en zo verkochten ze hun merk.'

Green filmde de protesten van de vrouwen, zodat de feministes hun acties op hun website konden plaatsen. Zo drong ze door tot hart van de groep. 'Als je tot de inner circle behoort, dan kun je niet om hem (Svyatski, red.) heen. Hij is Femen.'

Het duurde lang voordat Green Svyatski had overtuigd om mee te werken aan haar film, zegt ze, maar ze bleef aandringen dat hij een rol in de documentaire moest spelen. In de film zegt hij lang niet alleen maar positieve dingen over 'zijn' meiden. 'Ze zijn onderdanig, zonder ruggengraat, niet punctueel en heel veel andere dingen die politiek activisme in de weg staan.' Hij leerde hen naar eigen zeggen hoe ze succesvolle activisten konden worden door deze eigenschappen te veranderen. Ook geeft hij toe dat het aandacht krijgen van meisjes wellicht zijn motivatie was om Femen te beginnen. 'Wellicht ja, ergens in mijn diepe onderbewustzijn', zegt Svyatski in de film.

'Vrije vrouwen zijn altijd mooi'
In de film geeft één van de meiden toe dat ze 'psychologisch afhankelijk' zijn van Svyatski. 'We weten en begrijpen dat we dit zonder hem zouden kunnen, maar dit is psychologische afhankelijkheid.'

Van die gedachtegang wilde Inna Sjevtsjenko, een van de boegbeelden van Femen en zeker al vijftig keer gearresteerd, vorig jaar in een interview met de Volkskrant niets weten. Op de vraag waarom er toch vooral mooie vrouwen zich aansloten bij haar organisatie, antwoordde ze. 'Typisch een waarneming van jullie, van de media. In de Arabische wereld wordt het vrouwenlichaam in een zak verpakt, in de seksindustrie moet je als lustobject provocerende pakjes aan. Ook wij kleden ons uit, maar niet om mannen hun zin te geven. Onze schoonheid komt van binnenuit. We worden niet onderdrukt, we doen wat we zelf willen. Vrije vrouwen zijn altijd mooi.'